Estetik Cerrahi Riskleri & Komplikasyonları

Estetik cerrahi, her tıbbi müdahale gibi, belirli riskler ve potansiyel komplikasyonlar içerir. Bu riskler, anestezi ve pıhtılaşma gibi genel sistemik konulardan, yapılan işleme özgü hematom (kan birikmesi), enfeksiyon, doku iyileşmesi sorunları veya implantla ilgili durumlara kadar geniş bir yelpazeye yayılır. Başarılı bir estetik cerrahi süreci, bu potansiyel komplikasyonların olasılığını en aza indirmek için titiz bir planlama, kişiye özel risk değerlendirmesi ve kanıta dayalı güvenlik protokollerinin uygulanmasını gerektirir. Bu modern ve bilinçli yaklaşım olası sorunları yöneterek estetik hedeflere güvenle ulaşmanın temelini oluşturur ve hasta güvenliğini her şeyin merkezine koyar.

Anestezi Sürecinde Sizi Neler Bekliyor ve Bu Sürecin Riskleri Nelerdir?

Estetik ameliyatların büyük bir çoğunluğu genel anestezi altında yapılır. Bu ameliyat boyunca hiçbir şey hissetmemeniz, hatırlamamanız ve tamamen rahat olmanız için tasarlanmış, kontrollü ve derin bir uyku halidir. Modern anestezi yöntemleri ve ilaçları sayesinde bu süreç oldukça güvenli bir hale gelmiştir. Ancak güvenliğin en önemli halkası sizsiniz. Anestezi doktorunuzun işini en doğru şekilde yapabilmesi, sizin ona verdiğiniz bilgilere, yani tam bir dürüstlüğe bağlıdır.

Bu bir ekip oyunudur ve en önemli oyuncu sizsiniz. Vücudunuzun anesteziye nasıl tepki vereceğini etkileyebilecek bazı durumlar vardır. Bu bilgileri eksik veya yanlış vermek, tüm süreci tehlikeye atabilir. Örneğin düzenli alkol veya farklı maddeler kullanıyorsanız, vücudunuzun anestezi ilaçlarına olan ihtiyacı değişir. Bu bilgiyi paylaşmamanız, anestezi derinliğinin yetersiz kalmasına ve istenmeyen durumlara yol açabilir.

Benzer şekilde masum görünen bitkisel takviyeler veya basit ağrı kesiciler bile anestezi ilaçlarıyla tehlikeli etkileşimlere girebilir. Ameliyattan önceki son yemeğinizi ne zaman yediğiniz gibi basit bir detay bile, mide içeriğinizin akciğerlerinize kaçması gibi hayatı tehdit eden bir riski doğrudan etkiler. Bu nedenle anestezi doktorunuzla yapacağınız görüşmede tüm detayları eksiksiz paylaşmanız hayati önem taşır.

Paylaşmanız gereken en temel bilgiler şunlardır:

• Geçmişte veya şu an yaşadığınız tüm sağlık sorunları
• Daha önceki ameliyatlarınız ve anestezi tecrübeleriniz
• Ailenizde anestezi ile ilgili bilinen bir sorun olup olmadığı
• Kullandığınız tüm reçeteli ve reçetesiz ilaçlar
• Vitaminler, bitkisel çaylar ve diğer tüm takviyeler
• Alerjileriniz (ilaç, gıda, lateks vb.)
• Sigara, alkol veya diğer madde kullanım alışkanlıklarınız
• En son ne zaman ve ne yiyip içtiğiniz

Unutmayın bu bilgiler sizin güvenliğiniz için birer kalkan görevi görür. Modern tıbbın “Hızlandırılmış İyileşme Protokolleri” (ERAS) gibi yaklaşımları sayesinde, ameliyat stresi en aza indirilir, daha az narkotik ağrı kesici kullanılır ve çok daha hızlı toparlanmanız sağlanır. Bu protokollerin başarısı da yine ameliyat öncesi sizinle kurduğumuz bu dürüst ve şeffaf ilişkiye dayanır.

Ameliyat Sonrası “Pıhtı Atması” Riski (Tromboz) Nedir ve Nasıl Önlenir?

Ameliyat sonrası dönemde en çok çekindiğimiz ancak büyük ölçüde önlenebilir olan ciddi risklerden biri Venöz Tromboemboli’dir (VTE). Bu durum genellikle bacaklardaki derin toplardamarlarda oluşan bir kan pıhtısının (Derin Ven Trombozu – DVT) yerinden koparak kan dolaşımıyla akciğere ulaşması ve oradaki bir damarı tıkamasıdır (Pulmoner Emboli – PE). Bu hayatı tehdit eden bir acil durumdur.

Her hastanın pıhtılaşma riski aynı değildir. Bu riski kişiye özel olarak belirlemek için “Caprini Skoru” adı verilen, bilimsel olarak kanıtlanmış bir risk değerlendirme sistemi kullanırız. Bu sistem, hem size ait faktörleri hem de yapılacak ameliyatın özelliklerini hesaba katarak bir risk puanı oluşturur.

Puanlamada dikkate alınan bazı temel risk faktörleri bulunmaktadır.

• Yaşınız
• Vücut Kitle İndeksiniz (VKİ)
• Sigara kullanımınız
• Doğum kontrol hapı veya hormon tedavisi almanız
• Ailenizde veya sizde pıhtılaşma bozukluğu öyküsü
• Daha önce geçirilmiş DVT veya PE
• Ameliyatın türü ve ne kadar süreceği

Bu puanlama sonucunda ortaya çıkan skora göre, size özel bir önlem planı oluşturulur. Bu “herkese aynı tedavi” mantığından uzak, tamamen kişiselleştirilmiş bir güvenlik yaklaşımıdır.

• Çok Düşük Riskli Hastalar: Bu grupta genellikle ameliyat sonrası mümkün olan en kısa sürede yürümeye başlamanız yeterlidir.
• Düşük Riskli Hastalar: Erken yürümeye ek olarak taburcu olana kadar özel basınçlı çoraplar veya bacaklarınıza aralıklı olarak masaj yaparak kan dolaşımını destekleyen pnömatik kompresyon cihazları (IPC) kullanılır.
• Orta Riskli Hastalar: IPC cihazlarının kullanımı zorunludur. Buna ek olarak düşük doz kan sulandırıcı iğnelerin (genellikle ameliyattan 12 saat sonra başlanarak) kullanılması düşünülebilir.
• Yüksek Riskli Hastalar: Bu grupta hem IPC cihazları hem de kan sulandırıcı iğnelerin kullanımı zorunludur. Kan sulandırıcı tedaviye genellikle ameliyattan 6-8 saat sonra başlanır ve en az bir hafta, bazen daha uzun süre devam edilir.

Bu bilimsel ve sistematik yaklaşım sayesinde, pıhtılaşma gibi ciddi bir riski büyük ölçüde kontrol altına alabiliyoruz.

Yüz Germe Ameliyatında En Sık Görülen Komplikasyon Nedir?

Yüz germe ameliyatları yüzü gençleştirmede harika sonuçlar verse de kendine özgü riskleri vardır. Bunların başında hematom, yani ameliyat bölgesinde kan birikmesi gelir.

Hematom, genellikle ameliyattan sonraki ilk 24 saat içinde ortaya çıkar ve cerrahi bir acil durumdur. Ani gelişen şişlik, ağrı ve morarma ile kendini gösterir. Kontrol altına alınmazsa, gerilen derinin kanlanmasını bozarak doku hasarına, hatta nadiren solunum yoluna baskı yapabilecek ciddi sorunlara yol açabilir.

Hematom riskini artıran bazı önemli faktörler vardır:

• Kontrolsüz yüksek tansiyon
• Erkek cinsiyet (erkeklerin dokusu daha kanlıdır)
• Aspirin, balık yağı gibi kanı sulandıran ilaç veya takviyelerin kullanımı
• Sigara ve nikotin kullanımı
• Yüksek vücut kitle indeksi

Bu riski en aza indirmek için çok katmanlı bir önlem stratejisi uygularız. Ameliyat öncesinde, sırasında ve sonrasında kan basıncınızı çok sıkı bir şekilde takip ve kontrol ederiz. Ameliyat sırasında “ikinci bakış” tekniği gibi özel yöntemler kullanarak, lokal anestezinin damar büzücü etkisi geçtikten sonra kanayabilecek küçük damarları bile tespit edip kontrol altına alırız. Bu adeta usta bir şefin yemeği servis etmeden önce her şeyi son bir kez kontrol etmesi gibidir. Gerekli durumlarda pıhtılaşmayı destekleyen ilaçlar da kullanarak bu riski minimuma indiririz.

Yüz germe ameliyatının diğer potansiyel riskleri arasında sinir hasarı (genellikle geçici his veya hareket kayıpları) ve deri nekrozu (doku ölümü) bulunur. Deri nekrozunun en büyük ve en önlenebilir sebebi ise nikotindir. Nikotin kullanan bir hastanın bu komplikasyonu yaşama riski, kullanmayan birine göre tam 12.6 kat daha fazladır. Bu nedenle nikotin kullanımı bu ameliyat için mutlak bir engeldir.

Burun Estetiği Ameliyatında Yaşanabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?

Burun estetiği (rinoplasti), belki de estetik cerrahinin en incelikli ve karmaşık ameliyatıdır. Çünkü burada amaç sadece burnu güzelleştirmek değil aynı zamanda sağlıklı nefes alma fonksiyonunu korumak, hatta iyileştirmektir. Komplikasyonlar, genellikle burnun yapısal bütünlüğünün, yani “çatı” veya “iskelet” sisteminin bozulmasından kaynaklanır.

Bu ameliyatı bir bina inşa etmeye benzetebiliriz. Temeli ve taşıyıcı kolonları sağlam olmayan bir bina nasıl zamanla çatlar, çökerse, yapısal destekleri zayıflatılmış bir burun da zamanla deforme olabilir.

En sık karşılaşılan yapısal sorunlar şunlardır:

• Burun ucu düşmesi (Tip pitozu)
• “Gaga burun” görünümü (Pollybeak deformitesi)
• Burun sırtında “Ters V” şeklinde çöküntü (Inverted-V deformitesi)
• Burun köprüsünde çökme, “semer burun” görünümü (Saddle nose deformitesi)

Bu estetik sorunların yanı sıra nefes almada zorluk gibi fonksiyonel problemler de yaşanabilir. Bazen de ilk ameliyat sonrası istenen sonuca ulaşılamayabilir veya zamanla küçük düzensizlikler ortaya çıkabilir. Bu gibi durumlarda ikinci bir düzeltme ameliyatı yani revizyon cerrahisi gerekebilir. Revizyon oranları %5 ila %15 arasında değişebilmektedir ve en sık nedeni burun ucuna ait estetik kaygılardır. Bu nedenle rinoplastide temel felsefe, burnun yapısal bütünlüğünü koruyarak ve güçlendirerek uzun ömürlü, estetik ve fonksiyonel bir sonuç elde etmektir.

Meme Büyütme Ameliyatında İmplantlarla İlgili Komplikasyonlar Olur mu?

Meme büyütme, dünya genelinde en çok yapılan estetik ameliyatlardan biridir. Ancak bu ameliyatın, vücuda yabancı bir cisim olan implantın varlığına bağlı olarak kendine özgü bir komplikasyon profili vardır. Bu sorunlar, hastanın hayatı boyunca ikinci bir ameliyat (revizyon) gerektirebilir.

En sık karşılaşılan implantla ilgili sorunlar şunlardır:

• Kapsül Kontraktürü
• İmplant Yırtılması
• İmplantın Yer Değiştirmesi (Malpozisyon)

Kapsül kontraktürü, revizyon ameliyatlarının en sık nedenidir. Vücudumuz, yerleştirilen her yabancı cismin etrafında doğal olarak ince, yumuşak bir zar (kapsül) oluşturur. Kapsül kontraktürü, bu normal iyileşme sürecinin bir nevi “abartılı” bir tepkiye dönüşmesidir. Kapsül, patolojik olarak kalınlaşır, sertleşir ve implantı sıkarak memenin şeklinde bozulmaya, sertleşmesine ve ağrıya neden olur.

İmplantın yer değiştirmesi (malpozisyon), implantın olması gereken yerden başka bir yere kaymasıdır.

Bu durum farklı şekillerde görülebilir.

• İmplantın aşağı kayması (Bottoming out)
• İmplantların orta hatta birleşmesi (Symmastia)
• İmplantın yukarıya doğru kayması
• İmplantların yanlara doğru ayrılması

Ameliyatta implantın yerleştirildiği plan (kas altı veya kas üstü) bu riskleri doğrudan etkiler. Bu bir “iyi ya da kötü” seçimi değil bir ödünleşme kararıdır. Örneğin kas altı (submusküler) plan, kapsül kontraktürü ve implantın dışarıdan belli olması riskini azaltırken, ameliyat sonrası kanama (hematom) ve kas hareketleriyle memenin şeklinin bozulması (animasyon deformitesi) riskini artırır. Kas üstü (subglandular) plan ise hematom ve animasyon deformitesi riskini azaltır ancak kapsül kontraktürü ve özellikle zayıf hastalarda implantın kenarlarının hissedilmesi (rippling) riskini artırır. Karar, sizin vücut yapınız, beklentileriniz ve yaşam tarzınız göz önüne alınarak, tüm bu avantaj ve dezavantajlar tartışılarak birlikte verilir.

Vücut Şekillendirme Ameliyatlarının (Liposuction, Karın Germe) Riskleri Var mıdır?

Liposuction ve karın germe gibi ameliyatlar, vücut hatlarını belirginleştirmek ve daha fit bir görünüm sağlamak için oldukça etkilidir. Ancak geniş alanlarda çalışıldığı için bu prosedürlerin de kendilerine özgü riskleri vardır:

Liposuction sonrası en sık karşılaşılan estetik sorun, kontur düzensizlikleridir. Cilt yüzeyinde dalgalanmalar, çukurluklar veya asimetriler oluşabilir. Bu risk, özellikle cilt elastikiyeti zayıf olan kişilerde daha belirgindir.

Karın germe (abdominoplasti) ameliyatı sonrası ise en sık rastlanan komplikasyonlardan biri seroma, yani ameliyat sahasında sıvı birikmesidir. Bu karın kasları ile yukarı kaldırılan deri arasında oluşan boşlukta vücudun inflamatuar sıvısının toplanmasıdır. Seroma yönetimi, kademeli bir müdahale prensibine dayanır.

Seroma yönetiminde izlenen adımlar şunlardır:

• Önleme: Ameliyat sırasında bu boşluğu kapatmak için drenler yerleştirmek ve ameliyat sonrası korse kullanımı en önemli önleyici adımlardır.
• Gözlem: Küçük ve belirti vermeyen seromalar genellikle vücut tarafından zamanla emilir ve sadece takip edilir.
• İğne ile Boşaltma: Sıvı miktarı fazlaysa veya rahatsızlık veriyorsa, steril koşullarda bir iğne yardımıyla basitçe boşaltılabilir. Bu işlem birkaç kez tekrarlanabilir.
• Cerrahi Müdahale: Çok nadiren, tekrarlayan ve etrafında kalın bir kapsül oluşturan veya enfekte olan seromalar için küçük bir cerrahi müdahale gerekebilir.

Ameliyat Başarısını Etkileyen Kişisel Risk Faktörleri Nelerdir?

Teknik olarak kusursuz yapılmış bir ameliyat bile, eğer hasta doğru aday değilse veya bazı risk faktörleri taşıyorsa istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle risk yönetimi sizinle ilk tanıştığımız anda başlar. Bazı risk faktörleri değiştirilemezken, birçoğu sizin de çabanızla kontrol altına alınabilir.

Bunların başında nikotin kullanımı gelir. Nikotin, sadece sigara dumanı demek değildir. Elektronik sigara, nikotin bandı, nikotin sakızı gibi tüm formları, plastik cerrahinin bir numaralı düşmanıdır. Nikotin, damarları şiddetli bir şekilde büzerek ameliyat bölgesine giden kan ve oksijen miktarını kritik düzeyde azaltır. İyileşmek için oksijene ve besine ihtiyacı olan dokular adeta “aç bırakılır”. Nikotin ayrıca yara iyileşmesinde görevli hücreler için zehirli etki gösterir ve küçük pıhtıların oluşumunu tetikler. Yüz germe ameliyatı olan bir nikotin kullanıcısının doku ölümü (nekroz) riski, kullanmayan birine göre tam 12.6 kat daha fazladır. Bu nedenle ameliyattan en az 4-6 hafta önce ve ameliyattan sonra en az 4 hafta boyunca tüm nikotin ürünlerini hayatınızdan tamamen çıkarmanız, ameliyatınızın güvenliği için pazarlık konusu olmayan bir kuraldır.

Diğer önemli risk faktörleri arasında obezite (yüksek Vücut Kitle İndeksi) bulunur. Obezite, yara iyileşmesini yavaşlatır, enfeksiyon riskini artırır ve pıhtılaşma riskini yükseltir. Unutulmamalıdır ki liposuction veya karın germe gibi prosedürler birer kilo verme yöntemi değil vücut şekillendirme ameliyatlarıdır. İdeal sonuçlar için, bu ameliyatlara ideal kilonuzda veya buna yakın bir kiloda girmeniz hedeflenir.

Son olarak kombine ameliyatlar yani birden fazla prosedürün aynı anda yapılması, tek bir anestezi ve tek bir iyileşme süreci gibi avantajlar sunsa da daha uzun anestezi süresi ve vücuda binen fizyolojik stres nedeniyle riskleri de artırır. Her hasta kombine ameliyatlar için uygun aday olmayabilir. Bu karar, genel sağlık durumunuz detaylıca değerlendirildikten sonra verilir.

Estetik Ameliyatlarda Psikolojik Durum ve Beklentiler Neden Bu Kadar Önemlidir?

Estetik cerrahide başarı, sadece aynada gördüğünüz sonuçla ölçülmez. Sizin bu sonuçtan ne kadar memnun olduğunuz, kendinizi nasıl hissettiğiniz, en az teknik başarı kadar, hatta bazen daha da önemlidir. Bu nedenle ameliyat öncesi değerlendirmenin en kritik parçalarından biri de psikolojik durumunuzu ve beklentilerinizi anlamaktır.

Bazen kişiler, Vücut Dismorfik Bozukluğu (VDB) adı verilen bir durum yaşayabilirler. Bu kişinin aslında var olmayan veya başkaları tarafından fark edilmeyen çok küçük bir kusura takıntılı hale gelmesi ve tüm hayatını bu kusur etrafında şekillendirmesidir. Estetik cerrahi arayışındaki kişiler arasında bu durumun görülme sıklığı oldukça yüksektir. VDB yaşayan bir kişi için cerrahi bir çözüm değildir. Çünkü sorun, vücuttaki kusurda değil zihindeki algıdadır. Bu kişiler ameliyat olsalar bile sonuçtan neredeyse hiçbir zaman memnun kalmazlar ve takıntıları başka bir vücut bölgesine kayar.

Bir cerrah olarak görevimiz, bu durumu tespit etmek ve kişiyi doğru yönlendirmektir. VDB şüphesi uyandıran bazı işaretler vardır:

• Çok küçük veya hayali bir kusura aşırı odaklanma
• Cerrahinin hayatındaki tüm sorunları çözeceğine dair gerçekdışı beklentiler
• Sürekli memnuniyetsizlikle sonuçlanan çok sayıda estetik işlem öyküsü
• Cerrahın profesyonel görüşünü ve önerilerini sürekli reddetme

Bu tür durumlarda ameliyat planını durdurmak ve kişiyi bir ruh sağlığı profesyoneline yönlendirmek hem hasta hem de hekim için en doğru yaklaşımdır.

Psikolojik olarak sağlıklı ve uygun adaylar için ise beklentilerin gerçekçi bir zemine oturtulması çok önemlidir. Unutmayın estetik cerrahi sihirli bir değnek değildir. Mükemmeli değil daha iyiyi hedefler. Ameliyat sonrası ilk günlerdeki şişlik, morluk ve rahatsızlık hissinin geçici olduğunu, nihai sonucu görmek için sabır gerektiğini bilmelisiniz. Bazen yaşanan bu geçici “alıcı pişmanlığı” normaldir ve hazırlıklı olduğunuzda daha kolay atlatılır. Sizinle kuracağımız açık ve dürüst iletişim, gerçekçi beklentiler oluşturmamızı ve sonuçtan en yüksek düzeyde memnuniyet duymanızı sağlayacaktır.

Dr. Erman Ak

Op. Dr. Erman Ak, 2014’te Ankara Hacettepe Tıp’tan mezun oldu, uzmanlığını İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi’nde tamamladı. Tayvan’da ileri mikrocerrahi, İtalya’da ise ISAPS bursiyeri olarak yüz ve meme estetiği üzerine eğitim aldı. EBOPRAS’tan Avrupa Birliği Estetik Plastik Cerrahi yeterlilik sertifikasına sahip olan Dr. Ak, Başakşehir Çam ve Sakura Hastanesi Plastik Cerrahi Bölümü’nün kurulmasına eşlik etti. Şu an Nişantaşı’ndaki kliniğinde Türkiye’den ve çeşitli ülkelerden hastalarını kabul etmektedir.