Ameliyat Öncesi Yapılan Testler Nelerdir?

Ameliyat öncesi yapılan testler, hastanın genel sağlık durumuna, yaşına ve planlanan cerrahi işleme göre kişiye özel olarak belirlenir. Bu temel sağlık kontrolleri genellikle kan sayımı (hemogram), kan şekeri, pıhtılaşma değerleri ile böbrek ve karaciğer fonksiyonlarını ölçen kan tahlillerini içerir. Risk faktörlerine bağlı olarak kalp sağlığını değerlendirmek amacıyla bir elektrokardiyogram (EKG) istenebilir. Ayrıca meme estetiği öncesi mamografi veya ultrason, doğurganlık çağındaki tüm kadın hastalarda ise gebelik testi standart olarak yapılan değerlendirmeler arasındadır. Bu hazırlık, sürecin en yüksek güvenlik standartlarında ilerlemesini sağlar.

Ameliyat Öncesi Hazırlık Süreci Neden Bir “Kontrol Listesi”nden Çok Daha Fazlasıdır?

Belki de en sık karşılaşılan yanılgılardan biri, ameliyat öncesi dönemi basit bir “yapılacaklar listesi” olarak görmektir. “Kan verilecek, EKG çekilecek, anestezi doktoru görecek, tamam.” Oysa modern tıp, bu yaklaşımın ne kadar eksik ve eski moda olduğunu bize net bir şekilde gösterdi. Geçmişte, ameliyat olacak her hastadan rutin olarak bir yığın test istenirdi. Ancak bu “herkese aynı” yaklaşımının faydadan çok kafa karışıklığına yol açtığı artık biliniyor. Sağlıklı bir insandan rastgele çok sayıda test istendiğinde, istatistiksel olarak en az bir veya birkaç sonucun referans aralığının hafifçe dışında çıkması oldukça olasıdır. Bu durum genellikle bir hastalığa işaret etmez ama hem hastada gereksiz bir endişeye yol açar hem de ek tetkikler, konsültasyonlar ve hatta ameliyatın ertelenmesi gibi bir dizi can sıkıcı süreci tetikleyebilir.

Bu nedenle günümüzdeki yaklaşım bir pilotun uçuş öncesi yaptığı kontrollere benzer. Pilot, her uçuş öncesi uçağın her bir parçasını titizlikle kontrol eder. Bu bir formalite değildir; bu güvenli bir uçuşun garantisidir. İşte ameliyat öncesi değerlendirme de budur. Sizi bir dizi teste boğmak yerine, sizin kişisel sağlık durumunuza ve planlanan ameliyatın özelliklerine odaklanarak, akıllıca ve hedefe yönelik bir hazırlık süreci yönetmektir. Bu sürecin temel amacı, üç ana başlıkta toplanabilir.

• Ameliyat ve anesteziye bağlı olası tüm riskleri öngörerek bunları en düşük seviyeye çekmek.
• Eğer varsa, kontrol altına alınabilecek sağlık sorunlarınızı (örneğin yüksek tansiyon, kan şekeri dengesizliği gibi) ameliyattan önce en ideal duruma getirmek.
• Vücudunuzu bu sürece en iyi şekilde hazırlayarak, ameliyat sonrası dönemi sorunsuz atlatmanızı ve arzu ettiğiniz günlük yaşantınıza hızla ve sağlıkla dönmenizi kolaylaştırmak.

Kısacası bu süreç bir “izin belgesi” almaktan çok daha fazlasıdır. Sizinle cerrahınız arasında, en güvenli ve en iyi sonuca ulaşmak için kurulan bir sağlık yolculuğunun başlangıcıdır.

Doktorunuzla Yapacağınız Görüşme Neden En Önemli Testtir?

Tüm teknolojik testlerden ve görüntüleme yöntemlerinden daha değerli bir şey varsa, o da doktorunuzla yapacağınız samimi ve ayrıntılı görüşmedir. Bu görüşme, tüm hazırlık sürecinin yol haritasını çizer ve hangi testlerin gerçekten gerekli olup olmadığını belirleyen en güçlü araçtır. Bu kritik konuşma sırasında masaya yatırılan konular şunlardır:

Tıbbi Geçmişiniz

Geçmişte veya halen devam eden tüm sağlık durumlarınız detaylıca konuşulur. Özellikle bazı durumlar anestezi ve cerrahi süreç için ekstra önem taşır.

• Yüksek tansiyon (Hipertansiyon)
• Kalp hastalıkları (Koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları)
• Diyabet (Şeker hastalığı)
• Astım veya KOAH gibi solunum yolu hastalıkları
• Obstrüktif uyku apnesi
• Böbrek veya karaciğer rahatsızlıkları
• Tiroid hastalıkları
• Reflü
• Kullandığınız İlaçlar ve Takviyeler

Bu konu, estetik cerrahide hayati önem taşır ve genellikle en çok atlanan noktadır. Sadece reçeteli ilaçlarınız değil masum görünen vitaminler, bitkisel çaylar ve takviyeler de ameliyatınızı doğrudan etkileyebilir. Doktorunuza eksiksiz bir liste vermeniz çok önemlidir. Ameliyat öncesi dönemde kanama riskini artırabilecek veya anestezi ile etkileşime girebilecek bazı yaygın ürünler bulunmaktadır. Bu ürünlerin kullanımı hakkında doktorunuzla mutlaka konuşmalısınız. Dikkat edilmesi gereken bazıları şunlardır:

• Aspirin
• Coumadin, Xarelto, Pradaxa gibi kan sulandırıcılar
• İbuprofen (Advil, Nurofen)
• Naproksen (Apranax, Aleve)
• Keten tohumu
• Balık yağı (Omega-3)
• E Vitamini
• Ginseng
• Ginkgo biloba
• Sarımsak tabletleri
• Sarı kantaron (St. John’s Wort)
• Yeşil çay (yoğun tüketim veya ekstreleri)
• Bazı zayıflama ilaçları ve bitkisel çaylar

Hastalar genellikle bunları “ilaç” olarak görmediği için belirtmeyi unutabilir. Bu nedenle cerrahınız size bu ürünleri tek tek sorarak aktif bir sorgulama yapacaktır.

• Alerjiler ve Anestezi Deneyimleriniz

Daha önce geçirdiğiniz ameliyatlar ve özellikle anestezi ile ilgili yaşadığınız herhangi bir olumsuz deneyim (kişisel veya ailenizden birinde) çok önemlidir. Bu “malign hipertermi” gibi nadir fakat ciddi anestezi reaksiyonlarına karşı bir yatkınlığınız olup olmadığını anlamamıza yardımcı olur. Aynı şekilde herhangi bir ilaca, latekse veya bir yara bandına karşı bile olsa tüm alerjilerinizi belirtmeniz, ameliyat sırasındaki güvenliğiniz için kritiktir.

• Yaşam Tarzı Alışkanlıklarınız

Sigara, alkol ve diğer keyif verici maddelerin kullanımı hakkındaki sorulara dürüstçe yanıt vermeniz, kendi sağlığınız için atacağınız en önemli adımlardan biridir. Sigara, özellikle karın germe ve yüz germe gibi cildin geniş alanlarda kaldırıldığı ameliyatlarda yara iyileşmesini bozan ve doku kaybı (nekroz) riskini dramatik şekilde artıran en büyük düşmanlardan biridir. Kronik alkol kullanımı ise karaciğer fonksiyonlarını ve anestezi ihtiyacını etkileyebilir.

Fizik Muayenede Nelere Bakılır?

Görüşmede elde edilen bilgileri teyit etmek, yeni bulguları ortaya çıkarmak ve ameliyat planını netleştirmek için yapılan muayenedir. Bu muayene, tepeden tırnağa bir check-up gibi değil daha çok planlanan ameliyatla ilgili ve anestezi güvenliğini ilgilendiren odaklanmış bir kontroldür.

Bu muayenede temel olarak şunlar değerlendirilir.

• Yaşamsal Bulgular: Kan basıncınız (tansiyon), nabız hızınız ve ritminiz, solunum sayınız gibi temel ölçümleriniz kaydedilir. Özellikle kontrolsüz bir yüksek tansiyon, elektif (acil olmayan) bir ameliyat öncesi mutlaka bir dahiliye veya kardiyoloji uzmanının kontrolüyle ideal seviyelere getirilmelidir.
• Kalp ve Akciğer Muayenesi: Doktorunuz bir stetoskop yardımıyla kalbinizi ve akciğerlerinizi dinler. Bu basit muayene, altta yatan bir kalp kapak problemine, ritim bozukluğuna veya bir akciğer enfeksiyonuna işaret edebilecek anormal sesleri (üfürüm, hırıltı, raller vb.) saptayabilir.
• Hava Yolu Değerlendirmesi: Bu anestezi doktoru tarafından yapılan en önemli kontrollerden biridir. Anestezi uzmanı, ameliyat sırasında güvenli bir şekilde nefes alıp vermenizi sağlamakla görevlidir. Bu muayenede çene yapınız, boyun hareketleriniz ve ağız içi anatomisi incelenerek anestezi sırasında solunum yolunuzu güvence altına almanın (maske ile havalandırma veya solunum tüpü yerleştirme) kolay olup olmayacağı öngörülür. Bu anestezi planının en güvenli şekilde yapılmasına olanak tanır.
• Ameliyat Bölgesine Özel Muayene: Cerrahınız, ameliyat edilecek bölgeyi detaylıca inceler. Örneğin bir yüz germe için yüz anatomisi, cilt kalitesi ve sarkma derecesi; meme büyütme için meme dokusunun mevcut hacmi ve göğüs duvarı yapısı; karın germe için ise karın duvarındaki kasların gevşekliği ve cilt fazlalığının miktarı gibi özellikler titizlikle değerlendirilir.

“Ameliyat Olabilir” Onayı İçin Hangi Kan Testleri Yapılır?

Bu belki de en çok merak edilen konudur. Ancak bilmeniz gereken en önemli şey, “herkese uyan tek bir test paketi” diye bir şeyin olmadığıdır. Hangi testlerin isteneceği, tamamen sizin yaşınıza, genel sağlık durumunuza, kullandığınız ilaçlara ve planlanan ameliyatın büyüklüğüne bağlıdır.

• Tam Kan Sayımı (Hemogram): Bu testin temel amacı, kanınızdaki kırmızı ve beyaz kan hücreleri ile pıhtılaşmada rol oynayan trombositleri saymaktır. Özellikle anemi (kansızlık) olup olmadığını anlamak için önemlidir. Kansızlık, vücudun oksijen taşıma kapasitesini düşürür ve ameliyat sonrası yorgunluğu artırabilir. Özellikle karın germe gibi kan kaybının bir miktar daha fazla olabileceği ameliyatlar öncesinde veya kansızlık şüpheniz varsa bu test istenir.
• Pıhtılaşma Testleri (PT, aPTT): Kanınızın ne kadar sürede pıhtılaştığını ölçen bu testler, rutin olarak herkese yapılan testler değildir. Yalnızca kişisel veya ailesel bir kanama bozukluğu öykünüz varsa, ciddi karaciğer hastalığınız varsa veya Coumadin gibi kan sulandırıcı ilaçlar kullanıyorsanız bu testler istenir. Sağlıklı bir bireyde tarama amacıyla yapılmasının anlamlı bir faydası gösterilmemiştir.
• Biyokimya Testleri (Böbrek, Karaciğer, Elektrolitler): Bu testler, vücudun genel metabolizması hakkında kritik bilgiler verir. Böbrekler (kreatinin, üre) ve karaciğer, anestezi sırasında kullanılan ilaçların vücuttan atılmasında kilit rol oynar. Bu organların fonksiyonlarındaki bir zayıflık, ilaç dozlarının ayarlanmasını gerektirebilir. Ayrıca potasyum gibi elektrolitlerin dengesi, kalp ritmi için hayati önem taşır. Bu testler genellikle bilinen bir hastalığı olan belirli ilaçları kullanan veya ileri yaştaki hastalardan istenir.
• Kan Şekeri (Glukoz ve HbA1c): Kontrolsüz kan şekeri, estetik cerrahide en önemli ve müdahale edilebilir risk faktörlerinden biridir. Yüksek kan şekeri (hiperglisemi), vücudun savunma mekanizmasını zayıflatarak enfeksiyon riskini ve yara iyileşmesi sorunlarını önemli ölçüde artırır. Bu nedenle bilinen diyabeti olan tüm hastalarda kan şekeri kontrolünün ne kadar iyi olduğunu görmek için (genellikle son 3 aylık ortalamayı gösteren HbA1c testi ile) istenir. Ayrıca daha önce diyabet tanısı almamış ancak risk faktörleri taşıyan veya 45 yaş üstü tüm hastalarda tarama amacıyla istenmesi güçlü bir şekilde önerilir.

Kalp ve Akciğerleriniz İçin Hangi Testler Gerekebilir?

Kalp ve akciğerler, anestezi ve cerrahi stresinden en çok etkilenen organlardır. Bu nedenle bu organların sağlık durumunun değerlendirilmesi büyük önem taşır.

• EKG (Elektrokardiyogram): Kalbin elektriksel aktivitesini kaydederek ritim bozuklukları, kalp damarlarında olası bir daralma veya sessizce geçirilmiş bir kalp krizi gibi durumları saptamaya yarayan basit, ağrısız bir testtir. Bilimsel rehberler, genç ve sağlıklı bir bireyde düşük riskli bir ameliyat için rutin EKG’nin gerekli olmadığını belirtse de birçok hastane ve anestezi kliniği, özellikle yüz germe gibi genellikle daha ileri yaşlarda yapılan ameliyatlar için 45 veya 50 yaş üzeri herkesten bir EKG isteme eğilimindedir. Ayrıca bilinen bir kalp hastalığınız veya yüksek tansiyonunuz varsa, yaşınızdan bağımsız olarak bu testin yapılması standart bir uygulamadır.
• Akciğer Röntgeni: Akciğer filmi, rutin olarak istenen bir test değildir. Yalnızca yeni ortaya çıkmış veya kötüleşen solunumsal şikayetleriniz (nefes darlığı, balgamlı öksürük vb.) varsa, ağır bir sigara içicisiyseniz veya bilinen ciddi bir kalp veya akciğer hastalığınız mevcutsa istenebilir.
• İleri Kardiyak Testler: Çok nadiren, EKG veya muayenede şüpheli bir bulgu saptanan ya da ciddi kalp hastalığı riski taşıyan hastalarda, bir kardiyoloji uzmanı tarafından daha ileri testler (Efor testi, Ekokardiyografi gibi) istenebilir. Bu estetik cerrahi hastalarının büyük çoğunluğu için geçerli bir durum değildir.

Tüm Kadın Hastalardan Neden Gebelik Testi İstenir?

Bu doğurganlık çağındaki tüm kadın hastalarda uygulanan standart ve vazgeçilmez bir güvenlik önlemidir. Ameliyat ve anestezi, özellikle gebeliğin ilk aylarında farkında olunmayan bir bebek için risk oluşturabilir. Bu nedenle olası en küçük bir riski bile ortadan kaldırmak amacıyla, ameliyat günü hastaneye geldiğinizde basit bir kan veya idrar testi ile gebelik durumunuz kontrol edilir. Pozitif bir sonuç, sizin ve bebeğinizin sağlığı için estetik amaçlı ameliyatın ertelenmesini gerektirir.

Ameliyat Başarısı İçin Sizin Yapmanız Gerekenler Nelerdir?

Ameliyatın başarısı sadece cerrahın el becerisine bağlı değildir. Bu bir takım oyunudur ve siz de bu takımın en önemli oyuncususunuz. Sizin ameliyat öncesi döneme göstereceğiniz özen, sonuçların kalitesini doğrudan etkiler.

Sigara: Estetik Cerrahinin En Büyük Düşmanı

Bu konuyu ne kadar vurgulasak azdır. Eğer sigara içiyorsanız, estetik bir ameliyat olmayı düşünmeden önce yapmanız gereken ilk ve en önemli şey sigarayı bırakmaktır. Nikotin, cildinize kan taşıyan en ince kılcal damarları şiddetle büzerek kan akımını azaltır. Özellikle yüz germe, karın germe ve meme dikleştirme gibi cildin beslenmesinin kritik olduğu ameliyatlarda, bu durum şu ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

• Yara iyileşmesinde gecikme
• Dikişlerin açılması (yara ayrışması)
• Enfeksiyon riskinde artış
• Cilt veya meme başı gibi dokularda kalıcı hasar veya kayıp (nekroz)

Bu nedenle tüm nikotin ürünlerinin (sigara, elektronik sigara, puro, nikotin bandı/sakızı) ameliyattan en az 4-6 hafta önce ve 4-6 hafta sonra tamamen bırakılması mutlak bir zorunluluktur. Bu kurala uymamak, sadece kötü bir sonuca değil ameliyatınızın tamamen iptal edilmesine neden olabilir.

Beslenme Düzeniniz

Vücudunuzun bir ameliyattan sonra iyileşebilmesi için doğru yakıta ihtiyacı vardır. Bu yakıt, sağlıklı ve dengeli beslenmeden gelir. Ameliyattan önceki haftalarda beslenmenize özellikle dikkat etmeniz, iyileşme sürecinizi destekler.

• Yumurta
• Tavuk, balık, kırmızı et gibi yağsız protein kaynakları
• Yoğurt, kefir gibi probiyotikler
• Mercimek, nohut gibi baklagiller
• Bol miktarda taze ve renkli sebzeler
• Meyveler
• Bol su tüketimi
• Psikolojik Hazırlık

Estetik cerrahide memnuniyet, en az güvenlik kadar önemli bir hedeftir. Bu nedenle fiziksel hazırlık kadar ruhsal hazırlık da kritik bir rol oynar. Ameliyat öncesi kendinize karşı dürüst olmanız önemlidir. Neden bu ameliyatı olmak istediğinizi, sonuçtan beklentilerinizin ne kadar gerçekçi olduğunu sorgulayın. İyileşme sürecinin zaman alacağını, ilk günlerde şişlik, morluk gibi durumların normal olduğunu ve nihai sonuca ulaşmanın haftalar, hatta bazen aylar sürebileceğini bilerek bu sürece girmek, yaşayacağınız stresi azaltır ve süreci daha pozitif bir deneyim haline getirir.

Ameliyatınıza Özel Ekstra Hazırlıklar Gerekir mi?

Evet, genel prensipler aynı kalsa da her ameliyatın kendine özgü odak noktaları ve gerektirdiği özel hazırlıklar vardır:

Yüz Germe Ameliyatı İçin Öncelikli Kontroller Nelerdir?

Yüz germe ameliyatı olan hasta grubu genellikle orta ve ileri yaştadır. Bu yaş grubunda, farkında olunmayan hipertansiyon veya kalp rahatsızlıkları daha sık görülebilir. Bu nedenle bu ameliyat öncesi kalp sağlığının değerlendirilmesi özellikle önemlidir. Genellikle bir dahiliye veya kardiyoloji uzmanından onay alınması ve EKG çekilmesi standart bir uygulamadır.

Karın Germe Ameliyatı İçin Hangi Konulara Dikkat Edilir?

Karın germe, daha geniş bir cerrahi alana sahip olduğu için bazı riskleri diğer prosedürlere göre bir miktar daha fazla taşıyabilir. Özellikle toplardamarda pıhtı oluşumu (VTE) riskine karşı önlemler alınır. Vücut Kitle İndeksi (VKİ) ve sigara kullanımı en önemli risk faktörleridir. Sigara, karın derisinin kanlanmasını bozarak ciddi yara problemlerine yol açabileceği için bu ameliyatta kesinlikle kabul edilemez bir risktir.

Meme Ameliyatları İçin Hangi Görüntüleme Testi Önemlidir?

Meme büyütme, küçültme veya dikleştirme gibi meme estetiği ameliyatları planlanan hastalarda, özellikle 35-40 yaş üzerinde veya ailesinde meme kanseri öyküsü olanlarda, ameliyat öncesi bir meme ultrasonu ve/veya mamografi istenmesi altın standarttır. Bunun iki amacı vardır. Birincisi, estetik bir ameliyat yapmadan önce memede fark edilmemiş şüpheli bir lezyonu ekarte etmek. İkincisi, ameliyat sonrası değişen meme dokusunun gelecekteki takiplerde karşılaştırılacağı yeni bir temel (baseline) görüntü oluşturmaktır.

Burun Estetiği Ameliyatı İçin Hangi Değerlendirmeler Yapılır?

Burun estetiğinde değerlendirme, sadece burnun dış görünüşüyle sınırlı kalmaz. Nefes alma fonksiyonu da en az estetik kadar önemlidir. Bu nedenle detaylı bir burun içi muayenesi ile nefes almayı zorlaştıran bir septum deviasyonu (kemik/kıkırdak eğriliği) veya konka hipertrofisi (burun etlerinde büyüme) gibi sorunlar dikkatle değerlendirilir. Ciddi nefes alma sorunları veya geçmişte burna alınmış bir darbe öyküsü varsa, bazen bir sinüs tomografisi (BT) istenebilir.

Ameliyat Sabahı Nelere Dikkat Etmeliyim?

Artık büyük güne geldiniz. Son hazırlıklar, anestezi güvenliğiniz için hayati önem taşır.

• Açlık Kuralı: Anestezi güvenliği için en kritik ve taviz verilemez kuraldır. Ameliyattan önceki gece yarısından sonra kesinlikle hiçbir şey yiyip içmemelisiniz. Buna su, kahve, çay, sakız ve nane şekeri de dahildir. Midenin dolu olması, anestezi başlangıcında mide içeriğinin akciğerlere kaçması gibi hayati bir riske yol açar. Bu kurala uymamak, ameliyatınızın ertelenmesine neden olur.
• Kişisel Hijyen: Ameliyattan önceki akşam ve ameliyat sabahı, cerrahınızın önereceği antibakteriyel bir sabunla duş almanız, cildinizdeki bakteri miktarını azaltarak enfeksiyon riskini düşürür.
• Kıyafet ve Aksesuarlar: Hastaneye gelirken rahat, bol, önden düğmeli veya fermuarlı kıyafetler tercih edin. Ameliyata girerken üzerinizde hiçbir metal (takı, piercing), makyaj, oje veya kontakt lens bulunmamalıdır.
• Refakatçi: Sizi hastaneye getirip götürecek ve ameliyat sonrası ilk 24 saat size evde eşlik edecek sorumlu bir yakınınızın olması zorunludur.

Dr. Erman Ak

Op. Dr. Erman Ak, Türkiye’nin en iyi estetik ve plastik cerrahlarından biri olup, uzmanlığını İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi’nde tamamladı. Tayvan’da ileri mikrocerrahi eğitimi aldı ve İtalya’da ISAPS bursiyeri olarak yüz ve meme estetiği alanında eğitim gördü. Dr. Ak, EBOPRAS tarafından verilen Avrupa Birliği Estetik Plastik Cerrahi yeterlilik belgesine sahiptir ve Başakşehir Çam ve Sakura Hastanesi’nde Plastik Cerrahi Bölümü’nün kurulmasına katkıda bulunmuştur. Şu anda Nişantaşı’ndaki kliniğinde Türkiye’den ve çeşitli diğer ülkelerden gelen hastaları kabul etmektedir.